Bevrijdend inzicht, de illusie voorbij

“A human being is a part of the whole called by us universe, a part limited in time and space. He experiences himself, his thoughts and feeling as something separated from the rest, a kind of optical delusion of his consciousness. This delusion is a kind of prison for us, restricting us to our personal desires and to affection for a few persons nearest to us. Our task must be to free ourselves from this prison by widening our circle of compassion to embrace all living creatures and the whole of nature in its beauty.”
― Albert Einstein

In bevrijdend inzicht training willen wij gaan onderzoeken wat ons bindt aan de illusie dat wij een afgescheiden deel van de rest van de werkelijkheid zijn. Zoals Einstein in het citaat hierboven duidelijk maakt heeft het te maken met ons bewustzijn. Dat is een beetje bijziend. Wij gaan de oorzaak van die bijziendheid onderzoeken op een ervaringsmatige manier. Want we kunnen het wel uitleggen, maar de kennis in ons hoofd helpt ons niet om de illusie te boven te komen. Einstein was een van de briljantste mensen uit de menselijke geschiedenis en hij was in staat om via denken diepe contemplatieve inzichten te krijgen over de menselijke natuur. De meesten van ons missen de capaciteit om zo rigoureus het eigen denken te onderzoeken en te deconstrueren, de via cognitiva. Daarom zullen wij alleen via ervaring kunnen ontdekken hoe het werkt in onze geest, de via experiencia. Daarvoor grijpen wij terug op Boeddhistische ervaringspsychologie (bv abidharma, madyamika, yogacara etc.), omdat de Boeddhisten in de afgelopen millennia diepgaand en ervaringsmatig onderzocht hebben hoe de illusie van een zelf tot stand komt. Dit deden zij omdat hun geloof ervan uitgaat dat het ‘zelf’ een illusie is, hoewel wij allemaal heel concreet ervaren dat we een constant gevoel hebben van dat ‘zelf’. Als je er vanuit gaat dat dit zeer reële gevoel van ‘zelf’ een illusie is, dan rijst de vraag: “Hoe het komt dat ik dit zo zeker voel en ervaar?” Bovendien ontdekte de Boeddha dat juist in de kern van deze illusie ook de bron zit van het lijden dat de mensen ervaren. Zodoende hebben verschillende Boeddhistische scholen over de eeuwen heen steeds verder zich verdiept in het proces dat in ieder mens leidt tot het ontstaan en het verder versterken van de illusie van het ‘zelf’. Zij ontdekten ook dat een heldere analyse van het proces onvoldoende was om tot bevrijding te komen. De directe intieme ervaring van het proces bleek essentieel te zijn om tot een deconstructie van de bijziendheid van het bewustzijn te komen.

Wat er voor nodig is om tot dit ervaringsmatig inzicht te komen is een gedegen training in mindfulness of welke andere meditatievorm dan ook. Het gaat er om vertrouwd te zijn met de onderstroom van onze geest. Daarmee bedoelen we niet het gerichte denken waar Einstein zo vertrouwd mee was, maar juist die stroom van gedachten, beelden en gevoelens die op gang komt zodra we stil zitten en even niets doen. Mensen met meditatieve ervaring weten dat deze stroom autonoom is en spontaan opkomt. Deze stroom hoort bij ons menszijn en krijgen wij gratis mee bij ons leven. Zij komt voort uit ervaringen en gewoontes in ons verleden en dalen nu neer in onze geest. Wat wij gaan doen in de bevrijdend inzichttraining is het proces onderzoeken van het ontstaan van de onderstroom en hoe onze waarneming van die onderstroom leidt tot het fixeren van ervaringen waarmee ons gevoel van een ‘zelf’ voortdurend wordt gevoed. Als we dit proces in onszelf kunnen ervaren maken we een eerste begin in een stap naar bevrijding.

Meer informatie over bevrijdend inzicht training zie deze site