Eat Sleep Sit
Bij toeval liep ik tegen dit boek aan van Kaoru Nonomura. Het is een beschrijving van zijn verblijf van één jaar als monnik in het trainingsklooster van Dogen, nml Eiheiji. Nu is een training als zenmonnik in Japan altijd erg zwaar. Je moet redelijk in de kracht van je leven staan om het überhaupt vol te kunnen houden. Maar Eiheiji is een geval apart. De training daar is het zwaarst van alle kloosters in Japan. Toch hebben ze ieder jaar weer zo’n honderd novicen die met overtuiging komen trainen. Kaoru beschrijft de training met ijzingwekkende precisie. Een special forces bootcamp is er een kinderspel bij vergeleken. Gelijk vanaf het begin wordt iedere neiging om het ik te verdedigen of te bevredigen de grond in geboord. Het leven speelt zich binnen discipline en gehoorzaamheid af en wel 24 uur per dag. Iedere handeling is voorgeschreven inclusief het naar de WC gaan, het eten, het slapen en welke beweging je op ieder moment van de dag moet maken. Als je een fout maakt volgt heftige bestraffing. Zitten mag alleen in de volle lotushouding en dat doe je dus enkele uren per dag. Daarnaast is het hard weken maar dan wel op top snelheid zodat je regelmatig volledig buiten adem bent en je afvraagt of je het wel vol houd. Het eten is veel te weinig en ook nog zeer ongezond. En dat allemaal van 1:30 in de ochtend tot 9 uur in de avond, waarna je alleen mag slapen in één houding. Je vraagt je af waarom mensen zich dit vrijwillig aandoen. De meeste monniken doen dit omdat het moet van de familie. De oudste zoon van een tempelpriester moet zijn vader opvolgen en daarvoor moet hij de training ondergaan. Maar er zijn ook genoeg mensen zoals Kaoru die dit gewoon uit zichzelf doen zonder dwang. Het diepe verlangen om in aanraking te komen met de kern van je bestaan blijkt een grote drijfveer. En hoewel de middeleeuwse benadering van straf en discipline mij enorm tegen staat, is het toch duidelijk dat deze methode in ieder geval voor Kaoru gewerkt heeft.
Toen ik in 1977 een 8 daagse sesshin deed met Tetsuo Kiichi Nagaya Roshi ervoer ik voor het eerst hoe het is als je de hele dag door alleen maar voorgeschreven handelingen moet verrichten. Niets van jezelf, geen eigen keuzes of beslissingen en dat 24 uur per dag. Ik was zo gemotiveerd alles te doen wat mij opgedragen werd dat ik al gauw er in ondergedompeld was en ervoer dat er een enorme vrijheid ontstaat in die structuur. Maar een aantal mede zenners verlieten de sesshin halverwege onder de kreet ‘aan mijn lijf geen polonaise’. Toch was de intensiteit nog geen honderdste van dat wat er in Eiheiji gebeurt. Maar die ene ervaring van 8 dagen heeft mij stevig op de zenweg gezet en ik ben Nagaya Roshi nog steeds dankbaar. Hij vond ons wel barbaren en is daarna nooit meer terug gekomen op de Tiltenberg.
Door deze ervaring kan ik toch wel iets begrijpen van wat Kaoru beschrijft en waarom het de rest van zijn leven een grote steun is. Het is middeleeuws, Dogen heeft zelf alles voorgeschreven in de eerste helft van de 13de eeuw, en ik zou het niet graag ondergaan, maar ik weet wel zeker dat het echt werkt voor degenen die het aankunnen. Er zijn ook best veel uitvallers. Als je een goed beeld wil krijgen van de Japanse Soto zenweg dan is dit boek een aanrader. Maar als je er aan begint dan moet je jezelf beloven dat je het eerst uitleest voordat je een oordeel velt.