Zen in een bamboebos
Afgelopen zondag hield Ron Sinnige van GeenZen.nl een lezing bij een kleine foto-expositie, Kyoto Immersive, van Marije ter Weele. Hij had daarvoor een prachtig interview met de kunstenaar op zijn website gezet. Dat raakte mij zozeer dat ik het plan had opgevat om naar die lezing toe te gaan. Het was in galerie Ayqido in Utrecht. Er waren zo’n 35 mensen afgekomen op deze opening.
Ron viel met de deur in huis en legde uit dat hij het eerst over zen zou hebben, daarna over de Japanse kunst in relatie tot zen en daarna over de kunst van Marije. Hij sprak met veel energie en met passie. Wat mij raakte in zijn uitleg over zen was dat het niet iets is om rustig, beter, efficiënter of gelukkiger van te worden. Maar dat het enkel en alleen gaat om ontwaken. Zen is niet iets om wat te ontvangen, maar eigenlijk is het alleen geven, geven en geven!
Hij probeerde het Japanse karakter Ma uit te leggen. Vanuit het beeld vorm is leegte en leegte is vorm wordt Ma gezien als de ervaring waarin iets naar voren komt door de afwezigheid van iets anders of door de aanwezigheid van een tegenstelling. Zo liet hij allerlei Japanse inkttekeningen zien waarbij de leegte juiste de minieme aanwezigheid van enkele penstreken benadrukt. Het werd heel mooi duidelijk dat door veel weg te laten een expressie tot leven komt in de ervaring van de toeschouwer.
Daarna vertelde hij het verhaal van Marije in Kyoto en haar ontmoeting met de zen in Datokuji en vooral na de meditatie in het bamboebos. Vooral zijn afsluiting over de liminals van Marije was erg indrukwekkend. Marije vertelde dat haar eindexamenwerkstuk voor de kunstakademie deze liminals waren, maar dat ze gevraagd werd wat ze ermee wilde uitdrukken. Zij zei dat ze toen geen zin had om dat uit te leggen en dat zij daarom niet geaccepteerd werden. Vaak kennen we de werkelijke bron van waaruit wij handelen niet. Meestal verzinnen we dan een reden om de eigen gedachten of de omgeving tevreden te stellen. Dat deed Marije dus niet. Ron creëerde een context rondom haar kunst die indrukwekkend is. Hij memoreerde de harde manier waarop in een Japans klooster je met je neus op de werkelijkheid wordt gedrukt. Hij vond de liminals een uiterste en Westerse uitdrukking van Ma. Waarbij je niet op een harde manier op de werkelijkheid wordt gedrukt maar meer op een zachte meer compassievolle wijze. Wellicht is dit de toekomst van zen in het westen, maar we weten het niet.
Dank je wel Ron _/\_